КАДРИ НОН
Аз замин нонрезахоро чида мемолам ба чашм,
Нони гарми мехнатиро дида мемолам ба чашм.
М. Турсунзода
Нон аз шумори он мукаддасотест, ки дар хама давру замон инсон ба он ниёз дорад. Агар дакиктар андеша ронем, хастии инсонро бе нон тасаввур кардан нашояд. Аз ин ру, нон бебахотарин сарвати хаёти моддии инсон аст ва кадру манзалати он дар радифи сарватхои мукаддаси маънавй карор дорад.
Агар назаре ба оинаи таърих андозем, дархол хохем фахмид, ки одамони кадим бо шикори хайвонот руз мегузарониданд. Хуроки асосии онхо гушт буд. Баъдан онхо охиста-охиста кишту кори заминро ёд гирифганд. Нахустин чизи ба за мни киштаи онхо дони гандум буд. Аз хамон замон то ин руз нон барон инсон неъмати азизу бебахо боки мондааст. ,Кадр кардани нон хамчун анъанаи писандида аз як аср ба асри дигар мегузарад. Аз кадим одамон нисбати нон эхтироми махсусдошта, хар резаи нонро ба чашм мемолиданд ва намегузоштанд, ки нон хор шавад. Нон рамзи бебахохарини неьмати дунё, хушбахтиву комронй, мухаббату садокат, дар чаридаи олам шабехи шохбайте сабтгаштааст. Дарон чое, ки нон аст, адабу фарханг ва санъат низ бамушохидамерасад. Нон зиннати дастархон, куввату дармонимардум аст.Дар гули таърих хазорхо нафар одамон ба вазъи гарони зиндагй ру ба ру шуда, «нон»-гуён чон додаанд. Ба ин маънй Сайидо гуфгааст:
Муяссар нашуд дидани руйи нон,
Басе халк нон гуфта доданд чон.
Халки точик анъанахои фаровони хамидаи миллй дорад. Масалан, ба зери бистари кудак гузоштани нон, мехмонро бо нону намак пешвоз гирифтан ва хангоми сафар нон дар бар доштан хар яке рамзи худро дорад.
Хулоса, аввалин чизе, ки ба руи хон мегузоранд, нон аст. Оре, нон давлати Худодод ва неруи чисми инсонист. Бояд зикр намуд, ки муносибати на хама одамон бо нон як хел аст. дар чомеаи шахрвандии мо онхое, ки нони муфт мехуранд, хеч гох ба кадри он намерасанду кимати нонро хам намедонанд. Бо максади расидан ба кадри нон гузаштагони мо бо зури ду бозу нон мехурданд. Шоир Мушфикй фармудааст:
Мудом, эё нури чашмам, Мушфикй, ахли вафо мебош,
Хунарро пеша медору ба зури хеш мехур нон.
Фаровонии нон ба кобилияти кордонй ва талошхои мунтазами дехкон вобаста аст. Махз бо фидокорй ва мехнаткаринии он аз замин гандум меруяд. Одамон гандумро орд карда, нонхои гарму лазиз мепазанд. Носири Хусрав хуррамии оламро махсули захмати дехкон донистааст:
Бех аз санной олам дехкон аст,
Ки вахшу тайрро рохатрасон аст.
Ч,ахонро хуррамй аз дехкон аст.
Аз у гах заръ, гохе бустон аст.
Одатан, кадри хар як неъмат дар лахзаи ниёзмандй равшан аён мегардад. Ба кавли Лоик:
… То пир нашавем, начуем чавонй,
То гушна намонем, надонем, ки нон чист.
Илова бар ин, хамин нукта мусаллам аст, ки хар неъмате, ки инсон ба воситаи мехнати халол дарёфт мекунад, барояш азиз аст. Саодати рузгори мо бо нон марбут аст. Ончунон инсон ба нон ниёз дорад, ки хангоми гуруснагй бо ганчи зиёд як пора нон мехарад. Бале, барои шахси гурусна нон мисли ганчи дунёст:
Ташнаро як катра об аз дурри даре бехтар аст,
Гушнаро як пора нон аз ганчи дунё бехтар аст.
Аз ин ру, бузургдошти ин неъмати мукаддас вазифаи хар як сокини сайёра мебошад, зеро нон шабехи хуршеди олами ичтимой дилу дидаи моро равшан мекунад.
Источник статьи: http://7tutor.ru/publ/inshokho/insho/kadri_non/20-1-0-73/
ҚАДРИ НОН
Аз замин нонрезахоро чида мемолам ба чашм,
Нони гарми мехнатиро дида мемолам ба чашм.
М. Турсунзода
Нон аз шумори он мукаддасотест, ки дар хама давру замон инсон ба он ниёз дорад. Агар дакиктар андеша ронем, хастии инсонро бе нон тасаввур кардан нашояд. Аз ин ру, нон бебахотарин сарвати хаёти моддии инсон аст ва кадру манзалати он дар радифи сарватхои мукаддаси маънавй карор дорад.
Агар назаре ба оинаи таърих андозем, дархол хохем фахмид, ки одамони кадим бо шикори хайвонот руз мегузарониданд. Хуроки асосии онхо гушт буд. Баъдан онхо охиста-охиста кишту кори заминро ёд гирифганд. Нахустин чизи ба за¬мни киштаи онхо дони гандум буд. Аз хамон замон то ин руз нон барон инсон неъмати азизу бебахо боки мондааст. ,Кадр кардани нон хамчун анъанаи писандида аз як аср ба асри дигар мегузарад. Аз кадим одамон нисбати нон эхтироми махсус дошта, хар резаи нонро ба чашм мемолиданд ва намегузоштанд, ки нон хор шавад. Нон рамзи бебахохарини неьмати дунё, хушбахтиву комронй, мухаббату садокат, дар чаридаи олам шабехи шохбайте сабт гаштааст. Дар он чое, ки нон аст, адабу фарханг ва санъат низ ба мушохида мерасад. Нон зиннати дастархон, куввату дармони мардум аст. Дар гули таърих хазорхо нафар одамон ба вазъи гарони зиндагй ру ба ру шуда, «нон»-гуён чон додаанд. Ба ин маънй Сайидо гуфгааст:
Муяссар нашуд дидани руйи нон,
Басе халк нон гуфта доданд чон.
Халки точик анъанахои фаровони хамидаи миллй дорад. Масалан, ба зери бистари кудак гузоштани нон, мехмонро бо нону намак пешвоз гирифтан ва хангоми сафар нон дар бар доштан хар яке рамзи худро дорад.
Хулоса, аввалин чизе, ки ба руи хон мегузоранд, нон аст. Оре, нон давлати Худодод ва неруи чисми инсонист. Бояд зикр намуд, ки муносибати на хама одамон бо нон як хел аст. дар чомеаи шахрвандии мо онхое, ки нони муфт мехуранд, хеч гох ба кадри он намерасанду кимати нонро хам намедонанд. Бо максади расидан ба кадри нон гузаштагони мо бо зури ду бозу нон мехурданд. Шоир Мушфикй фармудааст:
Мудом, эё нури чашмам, Мушфикй, ахли вафо мебош,
Хунарро пеша медору ба зури хеш мехур нон.
Фаровонии нон ба кобилияти кордонй ва талошхои мунтазами дехкон вобаста аст. Махз бо фидокорй ва мехнаткаринии он аз замин гандум меруяд. Одамон гандумро орд карда, нонхои гарму лазиз мепазанд. Носири Хусрав хуррамии оламро махсули захмати дехкон донистааст:
Бех аз санной олам дехкон аст,
Ки вахшу тайрро рохатрасон аст.
Ч,ахонро хуррамй аз дехкон аст.
Аз у гах заръ, гохе бустон аст.
Одатан, кадри хар як неъмат дар лахзаи ниёзмандй равшан аён мегардад. Ба кавли Лоик:
… То пир нашавем, начуем чавонй,
То гушна намонем, надонем, ки нон чист.
Илова бар ин, хамин нукта мусаллам аст, ки хар неъмате, ки инсон ба воситаи мехнати халол дарёфт мекунад, барояш азиз аст. Саодати рузгори мо бо нон марбут аст. Ончунон инсон ба нон ниёз дорад, ки хангоми гуруснагй бо ганчи зиёд як пора нон мехарад. Бале, барои шахси гурусна нон мисли ганчи дунёст:
Ташнаро як катра об аз дурри даре бехтар аст,
Гушнаро як пора нон аз ганчи дунё бехтар аст.
Аз ин ру, бузургдошти ин неъмати мукаддас вазифаи хар як сокини сайёра мебошад, зеро нон шабехи хуршеди олами ичтимой дилу дидаи моро равшан мекунад.
Источник статьи: http://univer.tj/insho/%D2%9Badri-non/
НОН НЕЪМАТИ БЕБАХОСТ
Дар хама дунё ба хар давру замон,
Эхтироми нон бувад аз хад колон.
Он зи чумла нозу неъмат бехтар аст,
Кадри нон болотар аз симу зар аст.
Нон киматтарин ганч, бебахотарин амвол ва мукдддастарин ганчинаи пурарзишу бебахост. Бе нон хаёт нест. Бе нон фарзанди инсонияти бузург арзи хастй карда наметавонад. Нон аст, ки умр пойдор аст, нон аст, ки зиндагй идома дорад. Нон аст, ки офаридаи бузурги инсоният арзи хастй мекунад. Арзиши ин мукаодасоти бузург дар ягон давру замон дигаргун намегардад. Дар зиндагй хамаи хастихо бузурганд, хамаи неъматхо пояндаанд, аммо неъмати бебахои руи замин «нон» аст, ки нихоят пояндаву барчост. Кучактарин ва бузургтарин офаридаи Офаридгори бузург махз тавассути истеъмоли ин ганчинаи бебахо харакат мекунанд, хастиву чон мегирад.
Нон бувад чун чони одам,
Куввату дармони одам.
Зеби дастурхони одам,
Нони гандум, нони гандум.
Ин муъчиза касро тавоноиву мадор мебахшад. Кудрату матонат, зуру тавони хар як банда ба нон вобастагй дорад. Истеъмоли ин гизои бузург хурдонро бузург, нотавононро кудрат, бузургонро хираду фаросати зиёд мебахшад.
Пушида нест, ки осон ба даст овардани ин муъчизаи бузург танхо имруз бароямон муяссар аст. Замоне буд, ки ба даст овардани нон хамчун гизо нихоят душвор буд. Аз офаридахои Турсунзодаи бузург:
Гуш мекардам садои марди хирманкубро,
Мешунидам зарбахои говрона чубро.
Побарахна, дилгурусна, сар-сари куху адир,
Хурчин дар даст мегаштам, чу як марди факир.
Ана, ба хамии гуна захмаги фаровону машаккати зиёд пораи нон ба даст меомад. Бечора мардону занон ва кудакони побарахнаву бепуштибои дар куху пуштахо бо мехнати дастй хушаи гандуме парварида, онро орд намуда, нон дастрас гардонида, истеъмол менамуданд. Натичаи ин гуна машаккати зиёд онхоро нотавону дардманд мегардонд.
Имруз бо шарофати даврони бузург ва пешравихои зиёди илмиву техники, ба даст овардани нон нихоят осон гардида. Имруз фарзанди инсоният бехтарин нонро истеъмол менамояд. Имруз мардум дар сохахои гуногуни хаёт фаъолият намуда, бегох хангоми баргашт ба хона хама гуна маводи нониро аз бозору растахо ба осонй ба даст оварда метавонанд.
Нонвои шахр меояд кунун дар пушти дар.
Нони гарми хешро бардошта вақти сахар.
Кучахоро пур кунад аз буи нони ширмол,
Пур кунад хони арусон, дар шаби туи висол.
Албатта, хамаи ин пешравию имкониятхо аз сулху субот, пешравию устуворихои давлату даврон гувохй медиханд. Мардуми точик аз кадимулайём фарханги бою ганй дошта, нонро хамчун мукаддасоти бузург эътироф мекунанд. Модари точик аз хурдй тифлашро эхтироми донаи гандуму пораи нон меомузонад. Тифли дилбанд аз хурдй нонпораро муқаддас шумурда, бологузар медонад.
Қиммати нон аз хама волост дар руи чахон.
Пиру барно рахравон гардида з-истеьмоли он.
Кудрати волои он бахшида тифлонро хаёт,
Дар дили хар фард бошад эхтиромаш дар нихон.
Нон муъчизаи хаётофарину кувватдиханда ва воломаком аст. Аз истеъмоли як пораи нон дар дил куввату мадор ва хастиву матонат хосил мегардад. Пас, бевосита метавон нонро муъчизаи хаётбахш номид. Бе истифода аз ин муъчизаи бузург хаёт барои инсон гайриимкои аст. Чои онро ягон хастй, ягон кимати нодир иваз карда наметавонад.
Дуруст аст, ки китоб низ нихоят мукаддас ва гавхари дурахшони дурри маънист. Аммо дар холати гуруснагй фарзанди ннсоният онро зери по монда, аз баландие нонро гирифта истеъмол намудааст. Пас, мебояд нонро болотарин маъхаз ва асоситарин эхтиёчи махлукоти зинда шумурд. Онро азиз шумурда, болои дидагон чой кард:
Аз замин нонрезахоро чида мемолам ба чашм,
Нони гарми мехнатиро дида мемолам ба чашм.
Хулоса, нонро хамеша эхтиром карда, кимати онро донистан карзи хар як инсони асил аст. Нон чун муъчизаи нодир хаётро офарида, инсониятро тавоноиву мадор мебахшад.
Нон бар мо давлати дунё бувад,
Нон бар мо аз хама боло бувад.
Нон давлат, сарват, дорой, кувват ва асоси хастии мост. Нест ба чуз он муъчизаи ноёбу нотакроре. ки инсоният хар нафас ба он эхтиёч дошта бошад.
Источник статьи: http://univer.tj/insho/non-nemati-bebahost/
НОН НЕЪМАТИ БЕБАХОСТ
Дар хама дунё ба хар давру замон,
Эхтироми нон бувад аз хад колон.
Он зи чумла нозу неъмат бехтар аст,
Кадри нон болотар аз симу зар аст.
Нон киматтарин ганч, бебахотарин амвол ва мукдддастарин ганчинаи пурарзишу бебахост. Бе нон хаёт нест. Бе нон фарзанди инсонияти бузург арзи хастй карда наметавонад. Нон аст, ки умр пойдор аст, нон аст, ки зиндагй идома дорад. Нон аст, ки офаридаи бузурги инсоният арзи хастй мекунад. Арзиши ин мукаодасоти бузург дар ягон давру замон дигаргун намегардад. Дар зиндагй хамаи хастихо бузурганд, хамаи неъматхо пояндаанд, аммо неъмати бебахои руи замин «нон» аст, ки нихоят пояндаву барчост. Кучактарин ва бузургтарин офаридаи Офаридгори бузург махз тавассути истеъмоли ин ганчинаи бебахо харакат мекунанд, хастиву чон мегирад.
Нон бувад чун чони одам,
Куввату дармони одам.
Зеби дастурхони одам,
Нони гандум, нони гандум.
Ин муъчиза касро тавоноиву мадор мебахшад. Кудрату матонат, зуру тавони хар як банда ба нон вобастагй дорад. Истеъмоли ин гизои бузург хурдонро бузург, нотавононро кудрат, бузургонро хираду фаросати зиёд мебахшад.
Пушида нест, ки осон ба даст овардани ин муъчизаи бузург танхо имруз бароямон муяссар аст. Замоне буд, ки ба даст овардани нон хамчун гизо нихоят душвор буд. Аз офаридахои Турсунзодаи бузург:
Гуш мекардам садои марди хирманкубро,
Мешунидам зарбахои говрона чубро.
Побарахна, дилгурусна, сар-сари куху адир,
Хурчин дар даст мегаштам, чу як марди факир.
Ана, ба хамии гуна захмаги фаровону машаккати зиёд пораи нон ба даст меомад. Бечора мардону занон ва кудакони побарахнаву бепуштибои дар куху пуштахо бо мехнати дастй хушаи гандуме парварида, онро орд намуда, нон дастрас гардонида, истеъмол менамуданд. Натичаи ин гуна машаккати зиёд онхоро нотавону дардманд мегардонд.
Имруз бо шарофати даврони бузург ва пешравихои зиёди илмиву техники, ба даст овардани нон нихоят осон гардида. Имруз фарзанди инсоният бехтарин нонро истеъмол менамояд. Имруз мардум дар сохахои гуногуни хаёт фаъолият намуда, бегох хангоми баргашт ба хона хама гуна маводи нониро аз бозору растахо ба осонй ба даст оварда метавонанд.
Нонвои шахр меояд кунун дар пушти дар.
Нони гарми хешро бардошта вақти сахар.
Кучахоро пур кунад аз буи нони ширмол,
Пур кунад хони арусон, дар шаби туи висол.
Албатта, хамаи ин пешравию имкониятхо аз сулху субот, пешравию устуворихои давлату даврон гувохй медиханд. Мардуми точик аз кадимулайём фарханги бою ганй дошта, нонро хамчун мукаддасоти бузург эътироф мекунанд. Модари точик аз хурдй тифлашро эхтироми донаи гандуму пораи нон меомузонад. Тифли дилбанд аз хурдй нонпораро муқаддас шумурда, бологузар медонад.
Қиммати нон аз хама волост дар руи чахон.
Пиру барно рахравон гардида з-истеьмоли он.
Кудрати волои он бахшида тифлонро хаёт,
Дар дили хар фард бошад эхтиромаш дар нихон.
Нон муъчизаи хаётофарину кувватдиханда ва воломаком аст. Аз истеъмоли як пораи нон дар дил куввату мадор ва хастиву матонат хосил мегардад. Пас, бевосита метавон нонро муъчизаи хаётбахш номид. Бе истифода аз ин муъчизаи бузург хаёт барои инсон гайриимкои аст. Чои онро ягон хастй, ягон кимати нодир иваз карда наметавонад.
Дуруст аст, ки китоб низ нихоят мукаддас ва гавхари дурахшони дурри маънист. Аммо дар холати гуруснагй фарзанди ннсоният онро зери по монда, аз баландие нонро гирифта истеъмол намудааст. Пас, мебояд нонро болотарин маъхаз ва асоситарин эхтиёчи махлукоти зинда шумурд. Онро азиз шумурда, болои дидагон чой кард:
Аз замин нонрезахоро чида мемолам ба чашм,
Нони гарми мехнатиро дида мемолам ба чашм.
Хулоса, нонро хамеша эхтиром карда, кимати онро донистан карзи хар як инсони асил аст. Нон чун муъчизаи нодир хаётро офарида, инсониятро тавоноиву мадор мебахшад.
Нон бар мо давлати дунё бувад,
Нон бар мо аз хама боло бувад.
Нон давлат, сарват, дорой, кувват ва асоси хастии мост. Нест ба чуз он муъчизаи ноёбу нотакроре. ки инсоният хар нафас ба он эхтиёч дошта бошад.
Источник статьи: http://7tutor.ru/publ/inshokho/insho/non_nemati_bebakhost/20-1-0-211/
Қадри нон (иншои озод)
Поделиться
Аз замин нонрезаҳоро чида мемолам ба чашм,
Нони гарми меҳнатиро дида мемолам ба чашм.
Нон аз шумори он муқаддасотест, ки дар ҳама давру замон инсон ба он ниёз дорад. Агар дақиқтар андеша ронем, ҳастии инсонро бе нон тасаввур кардан нашояд. Аз ин рӯ, нон бебаҳотарин сарвати ҳаёти моддии инсон аст ва қадру манзалати он дар радифи сарватҳои муқаддаси маънавӣ қарор дорад.
Агар назаре ба оинаи таърих андозем, дарҳол хоҳем фаҳмид, ки одамони қадим бо шикори хайвонот рӯз мегузарониданд. Хӯроки асосии онҳо гӯшт буд. Баъдан онҳо оҳиста-оҳиста кишту кори заминро ёд гирифганд. Нахустин чизи ба за¬мин киштаи онҳо дони гандум буд. Аз ҳамон замон то ин рӯз нон барон инсон неъмати азизу бебаҳо боқӣ мондааст. Қадр кардани нон ҳамчун анъанаи писандида аз як аср ба асри дигар мегузарад. Аз қадим одамон нисбати нон эҳтироми махсус дошта, ҳар резаи нонро ба чашм мемолиданд ва намегузоштанд, ки нон хор шавад. Нон рамзи бебаҳотарини неъмати дунё, хушбахтиву комронӣ, муҳаббату садоқат, дар чаридаи олам шабеҳи шоҳбайте сабт гаштааст. Дар он ҷое, ки нон аст, адабу фарҳанг ва санъат низ ба мушоҳида мерасад. Нон зиннати дастархон, қуввату дармони мардум аст. Дар гули таърих ҳазорҳо нафар одамон ба вазъи гарони зиндагӣ рӯ ба рӯ шуда, «нон»-гӯён ҷон додаанд. Ба ин маънӣ Сайидо гуфгааст:
Муяссар нашуд дидани рӯйи нон,
Басе халқ нон гуфта доданд ҷон.
Халқи тоҷик анъанаҳои фаровони ҳамидаи миллӣ дорад. Масалан, ба зери бистари кӯдак гузоштани нон, меҳмонро бо нону намак пешвоз гирифтан ва ҳангоми сафар нон дар бар доштан ҳар яке рамзи худро дорад.
Хулоса, аввалин чизе, ки ба рӯи хон мегузоранд, нон аст. Оре, нон давлати Худодод ва нерӯи ҷисми инсонист. Бояд зикр намуд, ки муносибати на ҳама одамон бо нон як хел аст, дар ҷомеаи шаҳрвандии мо онҳое, ки нони муфт мехӯранд, хеҷ гоҳ ба қадри он намерасанду қимати нонро ҳам намедонанд. Бо мақсади расидан ба қадри нон гузаштагони мо бо зӯри ду бозу нон мехӯрданд. Шоир Мушфиқӣ фармудааст:
Мудом, эё нури чашмам, Мушфиқӣ, аҳли вафо мебош,
Хунарро пеша медору ба зӯри хеш мехӯр нон.
Фаровонии нон ба қобилияти кордонӣ ва талошҳои мунтазами деҳкон вобаста аст. Маҳз бо фидокорӣ ва меҳнат карини он аз замин гандум мерӯяд. Одамон гандумро орд карда, нонҳои гарму лазиз мепазанд. Носири Хусрав хуррамии оламро маҳсули заҳмати деҳқон донистааст:
Беҳ аз санноӣ олам деҳқон аст,
Ки вахшу тайрро рохатрасон аст.
Ҷаҳонро хуррамӣ аз деҳқон аст.
Аз ӯ гаҳ зар, гоҳе бӯстон аст.
Одатан, қадри ҳар як неъмат дар лахзаи ниёзмандӣ равшан аён мегардад. Ба қавли Лоик:
… То пир нашавем, наҷӯем ҷавонӣ,
То гурусна намонем, надонем, ки нон чист.
Илова бар ин, ҳамин нуқта мусаллам аст, ки ҳар неъмате, ки инсон ба воситаи меҳнати ҳалол дарёфт мекунад, барояш азиз аст. Саодати рӯзгори мо бо нон марбут аст. Ончунон инсон ба нон ниёз дорад, ки ҳангоми гуруснагӣ бо ганҷи зиёд як пора нон мехарад. Бале, барои шахси гурусна нон мисли ганҷи дунёст:
Ташнаро як катра об аз дурри даре беҳтар аст,
Гушнаро як пора нон аз ганҷи дунё беҳтар аст.
Аз ин рӯ, бузургдошти ин неъмати муқаддас вазифаи ҳар як сокини сайёра мебошад, зеро нон шабеҳи хуршеди олами иҷтимоӣ дилу дидаи моро равшан мекунад.
Источник статьи: http://tojikon.net/articles/424-adri-non-inshoi-ozod.html
