Стихи Саади над входом в здание ООН
Эти стихи, вернее первые четыре строки, написаны в персидском оригинале и других языках прямо над входом в здание ООН в Нью-Йорке (я сам тоже видел еще в далеком 2002 году, когда нас водили туда на экскурсию). Вот мой вариант перевода:
Все люди части тела одного,
Субстанция созданья ведь одна.
Коль части тела больно будет в жизни,
Другим частям не даст покой она.
Коль безразличен ты к труду других,
Зря честь людская, знай, тебе дана.
Саади «Гулистан»
19.08.2015
Оригинал на таджикском такой:
Бани одам аъзои якдигаранд,
Ки дар офариниш зи як гавхаранд.
Чу узве ба дард оварад рузгор,
Дигар узвхоро намонад карор.
Ту, к-аз мехнати дигарон бегами,
Нашояд ки номат монанд одами!
Абу Мухаммад Муслих ад-Дин ибн Абд Аллах Саади Ширази (1210-1291) — великий персидский и таджикский поэт-моралист, представитель практического, житейского суфизма. Творческое направление – исламский мистицизм, этика. Саади написал много стихотворных и прозаических произведений, причём в качестве поучительных примеров очень часто пользовался личными воспоминаниями из своей скитальческой жизни.
В 1257 г. он написал поэтический трактат «Бустан» («Плодовый сад»), где в десяти главах стихами изложена суфийская философия и этика, подкрепляемая занимательными притчами и рассказами. По глубине поэтического чувства и по высоте нравственных идей «Бустан» — одно из величайших произведений всей суфийской литературы. Однако не «Бустан», а «Гулистан» (= «Цветочный сад» — писан прозой вперемежку со стихами, в 1258г.). «Гулистан» имеет своеобразную прелесть народности, потому что пересыпан множеством пословиц и поговорок.
Прочие произведения Саади, составляющие до двух третей его дивана, относятся преимущественно к лирике. Основной заслугой Саади видится то, что в своей газели он сумел соединить дидактику суфийской газели с красотой и образностью любовной газели. Каждый бейт в ней можно прочитать как в любовном, так и в философско-дидактическом ключе. Продолжателем этой традиции является другой великий персидский поэт Хафиз Ширази.
Источник статьи: http://stihi.ru/2015/08/19/2536
Бани одам аъзои якдигаранд шеъри кист
You are using an outdated browser. Please upgrade your browser to improve your experience.
Вы используете устаревший браузер. Пожалуйста обновите ваш браузер
Стихи Саади над входом в здание ООН
Эти стихи, вернее первые четыре строки, написаны в персидском оригинале и других языках прямо над входом в здание ООН в Нью-Йорке (я сам тоже видел еще в далеком 2002 году, когда нас водили туда на экскурсию). Вот мой вариант перевода:
Все люди части тела одного,
Субстанция созданья ведь одна.
Коль части тела больно будет в жизни,
Другим частям не даст покой она.
Коль безразличен ты к труду других,
Далек ты от людского эталона.
Саади «Гулистан»
19.08.2015
Оригинал на таджикском такой:
Бани одам аъзои якдигаранд,
Ки дар оариниш зи як гавхаранд.
Чу узве ба дард оварад рузгор,
Дигар узвхоро намонад карор.
Ту, к-аз мехнати дигарон бегами,
Нашояд ки номат монанд одами!
Абу Мухаммад Муслих ад-Дин ибн Абд Аллах Саади Ширази (1210-1291) — великий персидский и таджикский поэт-моралист, представитель практического, житейского суфизма. Творческое направление – исламский мистицизм, этика. Саади написал много стихотворных и прозаических произведений, причём в качестве поучительных примеров очень часто пользовался личными воспоминаниями из своей скитальческой жизни.
В 1257 г. он написал поэтический трактат «Бустан» («Плодовый сад»), где в десяти главах стихами изложена суфийская философия и этика, подкрепляемая занимательными притчами и рассказами. По глубине поэтического чувства и по высоте нравственных идей «Бустан» — одно из величайших произведений всей суфийской литературы. Однако не «Бустан», а «Гулистан» (= «Цветочный сад» — писан прозой вперемежку со стихами, в 1258г.). «Гулистан» имеет своеобразную прелесть народности, потому что пересыпан множеством пословиц и поговорок.
Прочие произведения Саади, составляющие до двух третей его дивана, относятся преимущественно к лирике. Основной заслугой Саади видится то, что в своей газели он сумел соединить дидактику суфийской газели с красотой и образностью любовной газели. Каждый бейт в ней можно прочитать как в любовном, так и в философско-дидактическом ключе. Продолжателем этой традиции является другой великий персидский поэт Хафиз Ширази.
Источник статьи: http://poembook.ru/poem/298033
Саади. Бани одам аъзои якдигаранд. Дети Адамовы. Перевод с персидского
Дети Адамовы — пальцам сродни,
Из колыбели единой они.
Если поранился палец один,
Разве остался ты весь невредим?
Ты, кто при этом остался беспечен, —
Не говори, что ты сын человечий.
перевод отредактирован 21.04.2018, 31.10.2020
Поделиться в соцсетях
Комментарии к произведению 3 (2)
мне кажется ничего не надо исправлять . лучшее враг хорошего
Спасибо, Нурали. В планах много чего перевести. В словари заглядываю. Есть 2-хтомный Фарханг и тома словарей. Иногда помогает. Это отличная практика для пишущего на русском, потому что перс-тадж-1 язык очень емкий и кмпактный.
здорово. как тебе удается жить в дали и не забывать тадж.язык или ты пользуешся словарем? но это не важно у тебя хорошо получается.и наверное ты единственный русско язычный поэт кто пишет переводы восточных классиков.желаю удачи с ув. нур.
Очень понравился перевод, своей точностью особенно. Мне кажется нужно шлифануть последнюю строчку, но не сразу, не с налета, это надо обдумывать. Но основа тут каменная, и ясно, почему эти строки на входе в ООН.
Источник статьи: http://www.litsovet.ru/index.php/material.read?material_id=350297
Бани одам аъзои якдигаранд
АНДЕША. Инсон аз ҳама олитарин мавҷудот дар рӯи замин буда, қадру манзалат ва мақому ҷойгоҳи баландро соҳиб аст. Маҳз соҳиби аклу хирад будани инсон вайро аз мавҷудоти дигар фарқ гузошта, ӯро баландмақом ва соҳибиззат намудааст. Ҳам дар Эъломияи умумии ҳуқуқи башар ва ҳам дар Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон инсонро мӯътабар шуморида, ба ӯ арзишу ҷойгоҳи олӣ муқаррар шудааст. Чуноне дар моддаи 8-уми Конститутсия омдааст: «Инсон, ҳуқуқ ва озодиҳои ӯ арзиши олӣ мебошанд. Ҳаёт, қадр, номус ва дигар ҳуқуқҳоои фитрии инсон дахлнопазиранд»[1].
Мавзӯи инсон ва ҷойгоҳи ӯ дар эҷодиёти мутафаккирони гузаштаи тоҷик бисёр хуб инъикос гардидааст. Масалан, Умари Хайём мақому манзалат ва ҷойгоҳи инсонро дар коинот баррасӣ намуда, бовар дорад, ки «мақсуд зи ҷумла офариниш инсон аст». Вақте сухан дар бораи кулли ҷаҳони ҳастӣ меравад, пас инсон мақсад аслӣ ва дар маркази масъалаи офариниш қарор дорад ва тамоми масоили дигар ба ӯ хатм мешавад. Дар ин маврид масъала аз тоҷик будан, тоҷикистонӣ будан, мусулмони ҳанафимазҳаб будан берунтар убур мекунад. Ҷойгоҳи тоҷики тоҷикистонӣ ва мусулмони ҳанафимазҳаб будан ҳифз мешавад, аммо гузашта аз ин, ба шахсияти инсон сарфи назар ба миллату эътиқод ва дигар таалуқоташ назар карда мешавад.
Вақте масъалаи шаъну шарафи инсонӣ ба миён меояд, пас дар чунин ҳолат гуфта намешавад, ки ӯ аз кадом давлат, кадом миллат, пайрави кадом дин, кадом мазҳабу оин, аз кадом оила, кадом маҳаллу минтақа, сарватаманд аст ё фақир, хурд аст ё бузург ва ғайра. Эҳтиром шаъну шарафи инсон дар чунин мавридҳо ҳатмист. Вақте номус, қадр ва шаъну шарафи як фард таҳкир ва ё паст зада мешавад, наметавон гуфт, ки ӯ тоҷик нест, мусулмон нест ва ғ. Чун ӯ инсон аст ва мисли мо арзиши олӣ дорад, ҳақ надорем нисбат ба вай беэҳтиромӣ намоем. Мутаасифона дар дар давраҳои гузаштаи таърихӣ ва ҳатто имрӯз шиорҳои чун «ҳар касе аз мо нест, бар зидди мо аст» чӣ қадар бадбахтиҳои беҳадду канорро ба вуҷуд овардааст. Аз як ҷониб, сабаби зиддиятҳои мазҳабӣ, этникӣ ва байни фарҳангӣ заминаи асосии иқтисодӣ дошта бошад, аз тарафи дигар, сарчашмаи дигари он носозгории байни ҳуввиятҳо мебошад.
Магар А.Гитлер ҷонибдори ин шиор набуд? Ба ғайр аз як нажоди хосс фармон дода буд, дигар халқияту миллатҳоро нобуд созанд. Дар ин асос миллионҳо одамон нобуд карда шуданд. Оё имрӯз ДОИШ низ аз рӯи ин тафриқагузорӣ амал накарда истодааст? Ҳар шахсеро, ки ақидаи онҳоро ҷонибдорӣ ва пайравӣ намекунад, ӯро ба қатл кардан ҳукм менамоянд. Аз ин рӯ онҳо ҳам мусулмонон ва ҳам ғайримусулмононро доранд нобуд мекунанд. Рафторашон ба дини ислом ягон иртиботе надоранд. Чуноне ки Роҳбари кишвар мефармоянд: «. Амалҳои ваҳшиёнаи ин неруҳо бо дини мубини ислом ҳеҷ гуна робитае надоранд. Онҳо, баръакс, мухолифи таълимоти ахлоқӣ ва арзишҳои таҳаммулгарову инсондӯстонаи ислом мебошанд»[3]. Дар идеологияи гурӯҳҳои ифротӣ инсон арзиши олӣ надорад. Агар андешаи онҳоро ҷнибдорӣ ва пайравӣ кардед, пас ҷни шумо дар паноҳ мемонад. Ва ғайри он дигарон аз назари онҳо инсон нестанд ва ҳаққи зиндагӣ кардан надоранд. Ба дигарон ба мисли ашё муносибат мекунанд. Чунин нодида гирифтан ва эҳтиром накардани инсон чанд далел дорад:
— якум, маърифати нокомил нисбати инсон (аз рӯи нодонӣ), ки инсон олитарин ва боарзиштарин мавҷудот аст;
— дуввум, арзиши олӣ ва соҳиби шараф будани инсонро қабул надоранд;
— севвум, қавму миллати худро аз дигарон бартар ва болотар меҳисобанд.
Дар шароити имрӯзаи низоми демократӣ, Конститутсия ва дигар санадҳои ҳуқуқи байналмилалӣ тамоми заминаеро фароҳам кардааст, то ҳамаи инсонҳо сарфи назар аз мансубияти миллӣ, динӣ, иҷтимоӣ аз ҳуқуқу озодиҳо ба таври баробар бархӯрдор бошанд. Дар ин бора дар моддаи 7-и Эъломияи умумии ҳуқуқи башар омадааст: «Ҳамаи одамон дар назди қонун баробаранд ва бидуни ҳеҷ як тафовут ба ҳимояи баробари қуқуқӣ ҳақ доранд. Ҳамаи одамон дар муқобили ҳар гуна табъиде, ки хилофи хамин Эъломия мебошад ва таҳдиди табъиз аз ҷонибе, ки набошад, ба ҳимояи баробар ҳақ доранд» [3]. Яъне, шаъну шараф ва обрӯву эътибори инсон дар қонунгузории кишвар нуктаи муҳим ба шумор меравад ва давлат онро ҳамаҷониба ҳимоя менамояд.
Гузаштагони мардуми тоҷику форс ҳанӯз ҳазорсол қабл бо ҳам пайванд ва баробару як узв будани инсонро дарк намудаанд. Чи тавре, ки мутафаккири барҷастаи форсу-тоҷик Саъдии Шерозӣ бисёр хуб фармудааст:
Бани одам аъзои якдигаранд,
Ки дар офариниш зи як гавҳаранд.
Чу узве ба дард оварад рӯзгор,
Дигар узвҳоро намонад қарор.
Ту к-аз меҳнати дигарон беғамӣ,
Нашояд, ки номат ниҳанд одамӣ.
Чунин маънову моҳияти баланди гуманистӣ доштани андешаҳои ин донишманди барҷаста аз он далолат медиҳад, ки он мисраҳо алҳол дар пештоқи бинои бонуфузтарин созмони ҷаҳонӣ — Созмони миллали Муттаҳид овеза кардаанд. Зеро, Саъдии Шерозӣ дар ин ҷо бани инсонро новобаста аз миллат, дин, забон, ҷинсият, мақоми иҷтимоӣ дар як радиф гузоштааст. Агар ӯ хос ба як миллату фарҳанг он андешаҳоро марбут медонист, пас он андешаҳо соҳиби чунин арзиши баланд пайдо карда наметавонист. ӯ ба масъалаи гуманизм фарохтар аз дину миллат назар мекунад ва тамоми инсонҳоро дар як радиф мегузорад. Агар барои ту шарафу номус, молу мулк, обрӯву эътибор азиз аст, пас бидон, ки арзишҳои мазкур барои инсонҳои дигар низ муққадас мебошад. Ё дар ҷои дигар С. Шерозӣ фармудааст, ки «он чи бар нафси хеш мапсандӣ, бар нафси дигари низ мапсанд». Он рафтору кирдор ва амале, ки барои худат намеписандӣ, барои нафари дигар низ мапсанд. Ҳамон чизе, ки бароят азизу муқаддас ва мӯътабар аст, барои дигарон низ он азиз аст. Фиреби як нафар бароят писанд наояд, пас худат низ дигареро фиреб мадеҳ. Модару ватан барои ту азиз бошад, модару ватани шахси дигареро таҳқир макун.
Дар ҳаёти ҷомеа бисёр низоъҳо маҳз аз сабаби аз тарафи як шахс ё гурӯҳ эҳтиром накардан ва олитар ҳисобидани хештан нисбат ба дигарон сар мезанад.
Вақте роҳбари ягон созмону ташкилот гоҳо бо эҳсоси он, ки сарвар аст, нисбат ба дигарон салоҳияти бештар дорад, обрӯву шаъну шарафи зердастони худро паст мезанад ё онҳоро эҳтиром намекунад, ки дар натиҷа чунин ҳолат сабаби низоъ ва бадбинӣ гардида, боиси вайрон шудани муносибат дар он муассиса ва қафоравии фаъолият мегардад.
Гоҳо дар вақти дарс муаллим нисбати донишҷӯе, ки шояд ба дарс беомодагӣ ҳозир шудааст, суханони паст гуфта, обрӯву эътибори ӯро дар назди ҳамсабақонаш паст мекунад. Чунин ҳолат на танҳо сабаби беҳтар шудани муносибати донишҷӯ нисбати таълим мегардад, балки бадбинии ӯ ба дарс ва муаллим меафзояд. Фаразан агар донишҷӯ ба дарс беомодагӣ ҳозир шуда бошад, пас оё муаллим ҳаққи паст задани обрӯву эътибори донишҷӯро дар байни дигарон дорад? Ё роҳи хубтар барои адаби ӯ вуҷуд дорад? Ба андешаи мо вазифаи муаллим ҳамчун тарбиятгар барои донишҷӯ пеш аз ҳама намуна будан дар рафтору муносибати инсонӣ буда, бо роҳи дуруст адаб додан, тарбия намудани онҳо аз омӯзгор маҳорати баландро талаб менамояд.
Мутаасифона, ҳолати ташвишовар дар ҷомеаи имрӯза, ин бо лаҳни қабеҳ, бо тарзи ҳақоратомез ва бо истифодаи ҳар гуна ибораҳои нозеб рафтор намудани баъзе ҷавонписарон бо ҷавондухтарон мебошад. Яъне, беэҳтироми нисбати занону духтарон ва муносибати дағалона бо онҳо таъсири манфии худро ба таълиму тарбияи фарзандон, вазъи оилаҳои ҷавон ва фарҳангу ахлоқи ҷомеа гузошта истодааст. Ин ҷавонон бо чунин тарзи муомилаву муносибат бок адом виҷдон аз бузургони худ ба мисли Саъдии Шерозӣ, Мавлоно Ҷалолиддини Румӣ, Абӯ Алӣ Ибни Сино ва дигар нобиғаҳо миллати тоҷик ифтихор карда метавонанд? Мутафаккирони тоҷик бо эҷоди осори бузурги маънавию моддӣ дар рушди тамаддуни башарӣ саҳми худро гузоштанд ва имрӯз баъзе наберагони онҳо дар паст кардан ахлоқу одоб, фарҳанги муошират саҳмгузорӣ доранд. Чунин тарзи рафтору кирдор дар рӯ ба рӯи тамому талошҳои Пешвои миллат мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар самти пешрафти илму маориф, фарҳанги миллӣ, магар шармандагӣ ва беэҳтиромӣ ҳисоб намешавад?!
Чуноне ки дар Консепсияи милли тарбия омадааст: «Башардӯст будани инсон ва шаҳрванд дар муносибат ба волидон, хешу табор, ҳамдарсон, омӯзгорон, ёру дӯстон, ашхоси ношинос, намояндагони халқу миллатҳои ғайр зуҳур меёбад». Ҳар нафар дар кадом мавқеи иҷтимоӣ қарор надошта бошад лозим аст, аз рӯи башардӯстӣ (гумманизм) ба дигарон рафтор намояд. Муҳим нест, ки наздикони шумо кӣ ҳастанд, муҳим бо онҳо аз рӯи эҳтиром, на таҳқиру паст кардан шарафу эътибор рафтор кард.
Як ҷавон нисбати падару модар, ҳамдарсон, омӯзгорон, дӯсту рафиқон, хешу табор, ҳамсоягон ва ашхоси дигар агар хизмат арзанда ба ҷо наоварда бошад, пас ҳадди ақал аз рӯи принсипи башардӯстӣ муносибат намояд. Аз рӯи принсипи башардӯстӣ муносибат кардан, ин бо сухану рафтори зараровар, хафакунанда, таҳқиркунанда муносибат накардан аст. Яъне, ба мисли инсон бояд муносибат кард. Ба қавли Саъдии Шерозӣ инсон ва ё худ одамӣ аз рӯи меъёри зерин муайян мешавад:
Одамият чист, худро дур аз шар доштан,
Хайрхоҳи халқ будан, нафъи безар доштан.
Инсони башардӯст бо дурӣ ҷустан аз зарару зиён расонидан ба шахси дигар ва бо нияту мақсад нек муносибат менамояд.
Қонуни дунё тарзе бано шудааст, ки ҳар амалу рафтори мо дер ё зуд ба худамон бармегардад. Агар хоҳед, ки дигарон ба Шумо сухан бад нагӯянд, пас ба дигарон сухани бад нагӯед. Чуноне ки омадааст: рӯзе як ҷавон ҳамроҳи падараш ба кӯҳ меравад. Ногаҳ пояш ба санге бармехӯрад ва аз дарди он овоз баланд мекунад ва ҳамон овозаш аз тарафи дигар ба худаш бармегардад. Ҷавон ҳайрон мешавад. Аз падараш мепурсад: Оё дар ин ҷо касе ҳаст, ки ба ман ҷавоб мегӯяд ва айни ҳамон садоямро бармегардонад. Падараш ҷавоб медиҳад: Касе нест он кӯҳ акси садои туро бармегардонад. Зиндагӣ низ мисли кӯҳ аст, ту чи тавр рафтор кунӣ ба ту ҳамон гуна муносибат мекунанд. Ба қавли Мавлоно Ҷалолиддини Румӣ «ин ҷаҳон кӯҳ аст, феъли мо нидо, сӯи мо ояд нидоҳоро садо».
Муносибати нек ба башардӯстона бо дигарон қарзи инсонӣ, шаҳрвандӣ ва имонии ҳар нафар буда, ҳар яки мо вазифадор ҳастем, ки барои ҳифзи мақому шарафи дигарон чун инсон рафтору муносибат намоем.
АДАБИЁТ:
- Суханронии Пешвои миллат мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мубоҳисаҳои умумии Иҷлосияи 72-юми Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид. Суроғаи эл.: http://www.prezident.tj/node/16227 .
- Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон. — Душанбе, 2015.
- Эълоимияи ҳуқуқи башар. — Душанбе, 1999.
Шӯҳрат САИДОВ, раиси шӯрои олимони ҷавони ДДҲБСТ.
Бознашр аз китоби «Ҷавонон — пайрави Эмомалӣ Раҳмон»
Источник статьи: http://www.hhdtkhatlon.tj/node/1453
